ΟινόηΠολλοί ίσως θεωρούν ότι η ιστορία της Ικαρίας, ιδίως κατά την αρχαιότητα και ταν Μεσαίωνα, δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης έρευνας και μελέτης, ίσως επειδή πιστεύουν ότι δεν έχει να παρουσιάσει κάτι το ενδιαφέρον, τουλάχιστον σε σύγκριση με το παρελθόν άλλων, μεγαλύτερων νησιών του Αιγαίου. Αυτή την άποψη έρχεται νο καταρρίψει η οπλή κοι μόνο αφήγηση της ιστορίας της σημοντικότερης ικαριακής πόλεως, της Οινόης.Η νήσος της Ικαρίας πρωτοκατοικήθηκε ήδη από την νεολιθική περίοδο και σαν πρώτοι κάτοικοίτης αναφέρονται οι Πελασγοί και οι Κάρες. Γύρω στο 750 π.χ. ήρθαν να εγκατασταθούν στο νησί άπαικοι από τη Μ. Ασία και συγκεκριμένα από τη ιωνική πόλη της Μιλήτου. Σε μια επιγραφή που ανακαλύφθηκε από τον ‘Ελληνα αρχαιολόγο Δ. Ευαγγελίδη στον Κάμπο Ικαρίας διαβάζουμε τις λέξεις ‘τοίς οικούσιν Οινήν’. Αλλά και δύο χάλκινα νομίσματα της πόλης, το ένα με τη κεφαλή του Βάκχου και το άλλο με την Αρτέμιδα, φέρουν την επιγραφή: ΟΙΝΑΙΟΝ. Είτε Οινή είτε Οινόη η πόλη ήταν η αρχαιότερη και η μεγαλύτερη της Ικαρίας. Η Οινόη ήταν κτισμένη γύρω από τον λοφίσκο της Αγίας Ειρήνης στο χωριό Κάμπος Ικαρίας. Το όνομά της ασφαλώς το οφείλει στην επίδοση που είχε στην αμπελουργία. Ο Πράμνειος Οίνος ήταν κατά τους αρχαίους χρόνους το βασικό προϊόν και ·τουτόχρονα· η κύριο πηγή εσόδων της Οινόης, αλλά και ολόκληρης της Ικαρίας. Την παλαιότητατης φήμης του οίνου του νησιού επιβεβαιώνει και ο Όμηρος στην Ηλιάδα (Λ 369) αλλά και στην Οδύσσεια, θεωρώντας τον ως τον καλύτερο οίνο γιο τα συμπόσιο. Ακόμα και στα χρόνια του Λατίνου ιστορικού Πλινίου (α’ αιώνας μ.Χ.) έχουμε αναφορές στον Πράμνειο οίνο. Επίσης υπάρχει ύμνος που αποδίδεται στον Όμηρο και κάνει λόγο γιο τη γέννηση του θεού Διονύσου στην Ικαρία. Στην Οινόη, που ονομαζόταν και Διονυσιάς, τελούνταν μεγάλες εορτές προς τιμήν του και οι κάτοικοι υποστήριζαν ότι εκεί είχε στηθεί ο πρώτος βωμός της λατρείας του. Λέγεται μάλιστα ότι Ικάριοι οικιστές από την Οινόη, με επικεφαλής τον βασιλιά Ικάριο, έφεραν στην Αττική την άγνωστη μέχρι τότε ασιατική φυτείο του ομπελιού και θεμελίωσον ην διονυσιοκή λατρεία. Στον αττικό δήμο της Οινόης γεννήθηκε και ο πρώτος πραγμοτικός ηθοποιός και δροματουργός, ο Θέσπις. Τον πέμπτο αιώνα π.Χ. η Οινόη ήταν μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας, όπως συνάγεται από τις καταβολές των φόρων στο συμμαχικό ταμείο της Δήλου και αργότερα των Αθηνών. Στους λίθινους φορολογικοός πίνακες της Αθηναϊκής συμμαχίας διαβάζουμε: ΘΕΡΜΑΙΟΙ ΕΧΣ ΙΚΑΡΟΥ, ΟΙΝΑΙΟΙ ΕΧΣ ΙΚΑΡΟΥ (εξ Ικάρου). Απότις δύο ικαριακές πόλεις η μεγαλύτερη ήταν η Οινόη (η άλλη πόλη ήταν οι Θέρμαι), γι’ αυτό και κατέβαλε υψηλότερο φόρο (έως και διπλάσιο). Επίσης η Οινόη είχε κόψει και δικό της νόμισμα. Ο καθορισμός των συμμαχικών εισφορών είχε ονατεθεί ομοφώνως στον Αθηναίο Αριστείδη, ο οποίος πέτυχε να κοτονείμει το φόρο “δικαίως, προσφιλώςκοι αρμοδίως. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου οι κάτοικοι των ικοριακών πόλεων δεν οκολούθησον το παράδειγμα άλλων νησιών που αποστάτησον, αλλά πορέμεινον πιστοί στην Αθηναϊκή συμμαχία. Αργότερο, κοτά τους βυζαντινούς χρόνους, η Ικαρία οποικήθηκε από εκτοπισμένους ευγενείς του Βυζαντίου, μιας και το νησί οποτελούσε τόπο εξορίας για τους ονεπιθύμητους αξιωματούχους της ουτοκρατορικής Αυλής στην Κωνσταντινούπολη. Η Οινόη γνώρισε νέα ακμή, όχι όμως πλέον ως Οινόη αλλά ως Δολίχη. Η νέα αυτή ακμή αποδεικνύεται από το ερείπιο της βυζαντινής Δολίχης στο εσωτερικό της δυτικής πλευράς του Κάμπου. Οι Βυζαντινοί ανέγειρον και το ναό της Αγίας Ειρήνης που αποτέλεσε τη μητρόπολη της Δολίχης. Η Ικαρία τότε υπογότον στο Θέμα του Αιγαίου (χαρακτηρισμός των επορχιών της βυζαντινής αυτοκρατορίας). Το 1191 ο αυτοκράτορας Ισαάκιος Άγγελος ποραχωρεί την Ικορίο στους Βενετούς Βεγιοσιάνους και το 1367 ο Ιωάννης Πολαιολόγος εκχωρεί τη νομή της Ικαρίας σην οικογένεια των Αρογκίων ης Γένοβας. Οι Αράγκιοι διατήρησον και αυτοί ως μητρόπολη την Αγία Ειρήνη της Δολίχης και εγκατοστάθηκαν στα ορχοντικά που κατοικούσαν άλλοτε ο τουρμάρχης (στρατιωτικός διοικητής) του στρατηγού της Σάμου και οι εξόριστοι πρίγκιπες του Βυζαντίου. Το 1521 το νησί της Ικαρίας περιήλθε στα χέριο των Τούρκων. ‘Επρεπε νο περάσουν 391 ολόκληρο χρόνια για νο αποτινάξουν οι Ικάριοι τον τουρκικά ζυγό, πράγμα που έγινε την 17η Ιουλίου 1912. Πάντως, η τότε ανακηρυχθείσα Ελευθέρα Πολιτεία Ικαρίας είχε σύντομο βίο, αφού ουσιαστικά αποτέλεσε το ενδιάμεσο βήμα και το μεταβατικό στάδιο για την αναμενόμενη ένωση του νησιού με τη μητέρα·Ελλάδα, η οποίο έγινε πραγματικότητα μερικούς μήνες αργότερα. Κώστας Γ. Καρναβάς |